W dniu 09 lipca 2018 roku weszła w życie ustawa z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2018 poz. 1104), która znowelizowała niektóre przepisy regulujące zasady przedawnienia roszczeń majątkowych.
Ogólny termin przedawnienia po zmianach.
Na mocy nowelizacji zmianie uległ ogólny termin przedawnienia roszczeń majątkowych określony w art. 118 k.c. Dotychczas obowiązujący 10 letni termin przedawnienia został skrócony do 6 lat. Należy jednak pamiętać, że termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej pozostał bez zmian, czyli nadal wynosi 3 lata.
Jednak istotną zmianę wprowadzono w odniesieniu do sposobu liczenia terminu przedawnienia wszystkich powyższych roszczeń. Zgodnie z nową zasadą, koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż 2 lata.
Art. 118 k.c.
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Przedawnienie roszczeń stwierdzonych prawomocnym wyrokiem sądu.
Nowelizacja skróciła również termin przedawnienia stosowany wobec roszczeń stwierdzonych prawomocnym wyrokiem sądu lub ugodą, który podobnie jak ogólny termin przedawnienia został skrócony z 10 do 6 lat. Jeżeli jednak stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się z upływem 3 lat.
Art. 125 § 1 k.c.
Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd przedawnia się z upływem sześciu lat. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się z upływem trzech lat.
Sąd z urzędu uwzględni przedawnienie roszczenia przeciwko konsumentowi.
Poza tym, nowelizacja zaostrzyła także zasady związane z sądowym dochodzeniem roszczeń przeciwko konsumentom. Dotychczas zgodnie z obowiązującą ogólnie zasadą, uwzględnienie przez sąd przedawnienia następowało na skutek stosownego zarzutu podnoszonego przed sądem przez dłużnika. Po zmianach, w przypadku tego rodzaju roszczeń dochodzonych przez przedsiębiorców wobec konsumentów sąd powinien uwzględnić przedawnienie z urzędu. Jednakże sąd w wyjątkowych sytuacjach po rozważeniu interesów stron postępowania z udziałem konsumenta będzie mógł nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia, jeżeli będą tego wymagać względy słuszności.
Art. 117 k.c.
§2¹. Po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi.
Art. 117¹ k.c.
§1. W wyjątkowych przypadkach sąd może, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności.
§2. Korzystając z uprawnienia, o którym mowa w § 1, sąd powinien rozważyć w szczególności:
1)długość terminu przedawnienia;
2)długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia;
3)charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia.
Nowe przepisy a istniejące roszczenia majątkowe.
Ustawa nowelizująca kodeks cywilny zawiera również przepisy przejściowe. Zgodnie z nimi, nowe terminy przedawnienia roszczeń co do zasady mają zastosowanie nie tylko do roszczeń powstałych po dniu wejścia w życie nowelizacji, ale także do nieprzedawnionych roszczeń powstałych przed tym dniem. Jednak w odniesieniu do tych drugich, nowe przepisy stosuje się tylko, jeśli w przypadku ich zastosowania termin przedawnienia będzie krótszy niż według przepisów dotychczasowych. Wówczas bieg terminu przedawnienia roszczenia liczonego według nowych zasad rozpoczyna się z dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej tj. od 09 lipca 2018 r.
Jeżeli natomiast przedawnienie roszczenia, którego bieg rozpoczął się przed tym dniem na „starych zasadach” nastąpi wcześniej przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu, to wówczas przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.
Tytułem przykładu, załóżmy, że w dniu 09 lipca 2018 r. termin przedawnienia wymagalnego roszczenia wynoszący 10 lat biegł już od lat 6. Upłynie on zatem zgodnie ze „starymi zasadami” 09 lipca 2022 r. Gdyby jednak roszczenie było wymagalne od 09 lipca 2016 r. i 10 letni termin przedawnienia biegł jedynie od 2 lat, to należy zastosować do niego nowe zasady przedawnienia roszczeń majątkowych, w konsekwencji czego roszczenie ulegnie przedawnieniu z końcem 2024 roku.
Ustawa z dnia 13 kwietnia 2018 r.o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw.
Art. 5
- Do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
- Jeżeli zgodnie z ustawą zmienianą w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.
- Do przysługujących konsumentowi roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, których terminy przedawnienia są określone w art. 118 i art. 125 § 1 ustawy zmienianej w art. 1, stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym.
- Roszczenia przedawnione przysługujące przeciwko konsumentowi, co do których do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy nie podniesiono zarzutu przedawnienia, podlegają.