Termin wykonania zobowiązania umownego to termin w jakim dłużnik powinien spełnić świadczenie określone w umowie.

Termin ten może być oznaczony konkretną datą (np. 02 października 2017 r.), lub przez inne, opisowe wskazanie dnia (np. ostatni dzień ostatniego miesiąca 2017 r.), lub przez wskazanie zdarzenia, które w przyszłości nastąpi (np. po najbliższych opadach deszczu w Krakowie). Termin ten może wynikać także z właściwości zobowiązania określonego w umowie. Jeżeli termin spełnienia świadczenia z umowy został z góry oznaczony to mamy do czynienia ze zobowiązaniem terminowym.

Należy mieć na uwadze, że do obliczania terminu spełnienia świadczeń określonych w umowach stosuje się zasady wskazane w art. 110 – 116 kodeksu cywilnego. O zasadach tych napisałem tutaj: Jak obliczać terminy zgodnie z prawem cywilnym?

Z chwilą nadejścia ustalonego terminu zobowiązanie dłużnika staje się wymagalne. Oznacza to, że wierzyciel może żądać od dłużnika, aby je spełnił, a po stronie dłużnika taki obowiązek zachodzi. Jeżeli dłużnik nie spełnia świadczenia w ustalonym terminie popada w opóźnienie lub zwłokę.

Jeżeli termin nie został oznaczony należy wezwać dłużnika

W przypadku, gdy termin spełnienia świadczenia przez dłużnika nie został wskazany w treści umowy ani nie wynika z właściwości zobowiązania, to zobowiązanie jest bezterminowe. W takiej sytuacji świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

Art. 455 k.c. Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

Wezwanie do wykonania jest jednostronnym oświadczeniem wierzyciela skierowanym do dłużnika. Nie wymaga ono żadnej szczególnej formy. Może być złożone także w sposób dorozumiany. W praktyce dla celów dowodowych wezwanie tego rodzaju warto realizować w sposób pisemny.

„Niezwłoczność” dłużnika należy rozumieć w ten sposób, że powinien on spełnić świadczenia bez nieuzasadnionego odwlekania. Niemniej należy uwzględnić czas jaki jest niezbędny po stronie dłużnika do spełnienia świadczenia uwzględniając społeczno-gospodarczy cel zobowiązania i ustalone zwyczaje stosownie od postanowień art. 354 §1 k.c.

W razie wątpliwości termin zastrzeżony na korzyść dłużnika

W umowie można zastrzec termin spełnienia świadczenia na korzyść dłużnika, wierzyciela lub na korzyść obydwu stron.

Jeżeli termin został zastrzeżony na korzyść dłużnika, to może on spełnić świadczenie przed upływem ustalonego terminu, a wierzyciel jest zobowiązany wcześniejsze świadczenie przyjąć, ale nie może skutecznie sam żądać spełnienia świadczenia przez dłużnika przed terminem.

Termin spełnienia świadczenia zastrzeżony na korzyść wierzyciela ma ten skutek, że wierzyciel może skutecznie żądać od dłużnika spełnienie świadczenia przed ustalonym terminem. Natomiast dłużnik nie może spełnić świadczenia przed terminem bez zgody dłużnika.

Zastrzeżenie terminu na korzyść obydwu stron skutkuje natomiast tym, że wierzyciel nie może domagać się świadczenie przed ustalonym terminem, nie ma również obowiązku przyjąć świadczenia od dłużnika, gdy ten spełnia je wcześniej, czyli przed ustalonym terminem.

W przypadku wątpliwości między stronami umowy w odniesieniu do terminu spełnienia świadczenia z umowy, termin ten uważa się za zastrzeżony na korzyć dłużnika.Wówczas dłużnik może spełnić świadczenie przed nadejściem ustalonego terminu, a wierzyciel ma obowiązek świadczenie dłużnika przyjąć.

Art. 457 k.c. Termin spełnienia świadczenia oznaczony przez czynność prawną poczytuje się w razie wątpliwości za zastrzeżony na korzyść dłużnika.

Świadczenia z umowy wzajemnej powinny być spełnione jednocześnie

W przypadku umów wzajemnych tj.tego rodzaju, gdzie obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej strony (np. umowa sprzedaży), należy pamiętać o tym, że jeśli strony nie oznaczyły w umowie terminu spełnienia świadczenia, to obowiązuje zasada jednoczesnego spełnienia świadczeń wzajemnych określona w art. 488 k.c.

Z zasady tej wynika, że jeżeli termin świadczeń wynikających z umowy wzajemnej nie został przez strony odrębnie oznaczony ani nie wynika z umowy, ustawy albo orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu, to spełnienie świadczenia przez jedną ze stron umowy wzajemnej powoduje obowiązek niezwłocznego wykonania świadczenia wzajemnego, bez potrzeby wzywania dłużnika do wykonania. Każda ze stron może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia, dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego

Jednakże tę zasadę można zmienić w ten sposób, że jedna ze stron umowy będzie mieć obowiązek wcześniejszego świadczenia. Zmiana taka może wynikać z umowy zawartej pomiędzy stronami, z ustawy lub orzeczenia sądu.

Art.  488 k.c.  1.  Świadczenia będące przedmiotem zobowiązań z umów wzajemnych (świadczenia wzajemne) powinny być spełnione jednocześnie, chyba że z umowy, z ustawy albo z orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu wynika, iż jedna ze stron obowiązana jest do wcześniejszego świadczenia.

2.  Jeżeli świadczenia wzajemne powinny być spełnione jednocześnie, każda ze stron może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia, dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego.