Przepisy prawa polskiego nie regulują instytucji listu intencyjnego (letter of intent). Pomimo tego, list intencyjny bywa stosowany w obrocie prawnym i jak najbardziej jest to dopuszczalne. Listy intencyjne bywają przydatne w szczególności w negocjowaniu skomplikowanych umów. Należy jednak zdawać sobie sprawę z tego, jakie skutki prawne wywołuje, albo raczej jakich atrybutów prawnych nie należy mu przypisywać.
Jaki jest prawny charakter listu intencyjnego?
List intencyjny może być dokumentem podpisanym przez obydwie strony, albo opatrzony podpisem oddzielnie przez każdą z nich i wręczony drugiej stronie. Przez podpisanie listu intencyjnego strony wyrażają wolę zawarcie umowy w przyszłości po przeprowadzeniu negocjacji. Dokument ten poprzedza i przygotowuje zawarcie umowy. W praktyce spotka się także listy intencyjne organizujące przebieg i sposób negocjowania umowy. Tego rodzaju dokument może także określać ewentualne reguły przyszłej współpracy umownej pomiędzy stronami. Niemniej należy pamiętać, że list intencyjny nie kreuje zobowiązania umownego pomiędzy stronami. Nie zawiera on bowiem oświadczeń woli, które są do tego prawnie wymagane. Nie gwarantuje również tego, że umowa definitywna, którą strony zamierzają negocjować bądź negocjują zostanie pomiędzy nimi zawarta.
Wspólny list intencyjny, zawierający oświadczenie woli obu stron, z reguły wyraża jedynie wolę zawarcia umowy po przeprowadzeniu negocjacji. – Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2011 r. V CSK 425/10
Jakie skutki prawne może wywołać list intencyjny?
Listu intencyjnego nie można traktować jako umowy przedwstępnej, która ma charakter wiążący dla stron. Tego rodzaju umowa zawiera bowiem oświadczenie woli strony o charakterze zobowiązania i określa istotne elementy umowy przyrzeczonej. Więcej na temat umowy przedwstępnej pisałem tutaj: Umowa przedwstępna – skutki jej zawarcia.
Pomimo tego, że list intencyjny jest co do zasady dokumentem nieporównanie słabszym w skutkach od umowy przedwstępnej, nie oznacza to, iż nie może wywoływać pewnych skutków prawnych.
Po pierwsze, należy pamiętać, że jak każdy dokument podlega on regułom wykładni. Może się okazać, że treść listu intencyjnego jaki strony zawarły w okolicznościach konkretnego przypadku będzie spełniać wymagania stawiane przez kodeks cywilny umowie przedwstępnej stosownie do postanowień art. 389 k.c. Dlatego chcąc uniknąć takiego skutku, przy redagowaniu treści listu intencyjnego należy uważać i nie używać pojęć, zwrotów i zapisów charakterystycznych dla umowy przedwstępnej.
Po drugie, nie można wykluczyć, że strona która podpisała list intencyjny, prowadziła negocjacje a następnie nie zawarła umowy definitywnej będzie ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą za winę w kontraktowaniu (culpa in contrahendo). Zgodnie z art. 72 §2 k.c. strona, która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy, jest obowiązana do naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy.
Strony prowadzące negocjacje są obowiązane do wzajemnej lojalności i uczciwości w tym względzie. List intencyjny może służyć zatem jako dowód nielojalnego i nieuczciwego zachowania niedoszłego kontrahenta w postępowaniu o odszkodowanie w ramach culpa in contrahendo.
Należy pamiętać jednak, że odpowiedzialność na zasadzie winy w kontraktowaniu ograniczona jest zasadniczo do kosztów związanych z prowadzonymi negocjacjami czyli w granicach tzw. ujemnego interesu umownego.
O czym jeszcze warto pamiętać?
Warto dopilnować aby treść listu intencyjnego wyrażała wprost obowiązek zachowania w tajemnicy przez strony informacji i dokumentów uzyskanych w trakcie negocjacji z zastrzeżeniem stosownej kary umownej na wypadek naruszenie tego obowiązku. Wówczas strona poszkodowana nie musi udowadniać zaistnienia szkody i jej wysokości. Wystarczy, że udowodni jedynie, iż kara umowna została zastrzeżona skutecznie oraz, że niedoszły kontrahent nie dotrzymał zobowiązania poufności i ponosi za to odpowiedzialność. Więcej na temat kary umownej przeczytasz tutaj: Kara umowna – skutki jej zastrzeżenia w umowie.